Romanija se nalazi istočno od Sarajeva.
Glavna karakteristika joj je velika stjenovita barijera čiji pojedini dijelovi nose imena Ravna, Orlova, Crvena, Crna, Đeva i Velika stijena.
Romanija je planina i regija za koju se obično kaže kako je smještena geografski u istočnom dijelu Bosne i Hercegovine, iako je ona, reljefno gledano, prirodni jugoistočni nastavak planinskog niza srednjobosanskih planina koje se pružaju u smjeru SZ-JI od Ravan-planine (kod Zenice), paralelno s dolinom rijeke Bosne na njezinom toku od Rajlovca kod Sarajeva prema Zenici, preko Bukovika i Crepoljskog na Ozren (sarajevski) na kojega se nastavlja upravo Romanija.
Ozren (Sarajevski) tako se nalazi sjeverozapadno od Romanije, dok se južno od nje prostire dugačak masiv Jahorine, u istočnoj Bosni.
U doslovnom prijevodu Romanija znači “zemlja Rimljana”. Ovo je ime vjerojatno nastalo u ranom srednjem vijeku dolaskom Slavena i Avara početkom 7. stoljeća na ove prostore. Oni su porušili rimske gradove i sve tragove Romejskog carstva, a romanizirano stanovništvo iz tih naselja povuklo se na Romaniju, i nastavilo slobodno živjeti sa svojim stadima. Njih su ostali stanovnici vremenom nazvali Vlasi, a planinu po njima Romanija, jer su oni sebe zvali Romanji.
Planina Romanija je popularno nazivana i “Hajdučkom gorom”.
Novakova pećina se nalazi na strmim liticama Romanije, a dobila je ime po hajduku Starini Novaku, koji je veliki dio svog hajdukovanja proveo na Romaniji te je očigledno ostavio i traga.
Pećina se nalazi na nadmorskoj visini od 1515 m. Ispod Novakove pećine su Careve vode, najpoznatije vrelo u širokom pojasu. Pored vrela je vodio Carigradski drum, koji je jedno vrijeme spadao među najvažnije puteve turskog carstva u Bosni.
Turistička destinacija počinje od lovačkog doma na Majdanima ili planinarskog doma u Stajni koji se nalazi svega 4-5 km od Pala.
Do pećine vodi planinarska staza koja je uredno obilježena. Staza prvo vodi do Novakovog vrela, velikog planinskog korita. Kažu da se umivanjem u ovom koritu postaje pet godina mladji.
Kompletan predio raspolaže velikim količinama vode, raznolikom šumom, biljkama i životinjama. Planinarima je zanimljiva Novakova pecina u Velikoj stijeni, vidikovac na Crvenoj stijeni te pećina Orlovača, koja je stanište jedne od najugroženije vrste sisara u Evropi – slijepog miša (Microc hipoptrea).
Prvo istraživanje Novakove pećine izveli su planinari Planinarskog društva “Željezničar” iz Sarajeva 2.11.1958. godine, kada su prodrli u drugi dio pećine i odžakom se popeli do platoa na vrhu stijene. Ponovno istraživanje su izveli 11 novembra 1962 godine. Tada je odlučeno da se na prelazu iz prvog u drugi dio pećine postave željezna vrata, što je u nekoliko godina kasnije i realizovano.
